Hem tandırcılığı yaşatmayı hem de seramik üretimine katkıda bulunmayı amaçlayan akademisyenler, yörede tandır üretiminin son ustalarından 60 yaşındaki Latife Kartal'a ulaştı.

Akademisyenler, tandır yapımında kullanılan toprak türlerini ve yapım şekillerini analiz ederek üniversite envanterine ekledi.

- Seramik sanatında kullanılmak üzere kayıt altına alındı

Üretimi yapılan tandır türleri, üretim şekli ve bölgeden toplanan toprak türleri, seramik sanatında da kullanılmak üzere akademisyenlerce kayıt altına alındı.

Iğdır Üniversitesi Seramik ve Cam Tasarımı Programı Öğretim Görevlisi Elçin Telli, Iğdır ve çevresinde birçok köyde yaklaşık iki yıldır tandırlar hakkında araştırmalar yaptıklarını söyledi.

Kent genelindeki tandırları inceleyerek bununla ilgi halktan bilgi topladıklarını belirten Telli, "Seramik üretiminde kullanılan topraklar ile tandır toprakları arasında benzerlikler olduğunu gördük. Kimyasal ve fiziksel testler ile bunları kanıtladık." dedi.

Bölgeden elde edilen ve tandır yapımında kullanılan birçok toprak türünün toplandığını aktaran Telli, "Tandırları araştırmamızdaki sebep, seramik gibi tandırlar da çamurdan yapılıp, ısı ile karşılaşarak pişiriliyor olması. Buradaki amacımız, tandır üretimi işini geliştirmek, hatta köylerde karşılaştığımız ve geçmiş tarihlerde yapılmış seramik mesleğini Iğdır'da yeniden yapılmasını sağlamaktır. Bundan sonra seramik sanatını geliştirirken eskilerden ve ata tandırdan ilham alacağız." diye konuştu.

- "Bazı fiziksel ve kimyasal testler yapıyoruz"

Toprağın seramik yapımına uygunluğu için testlerden geçtiğini ve büyük oranda seramiğe uygun olduğunu gördüklerini vurgulayan Telli, şunları kaydetti:

"Toprağı araziden aldıktan sonra bazı fiziksel ve kimyasal testler yapıyoruz. Kimyasal testlerde alüminyum oksit, silisyum oksit, sodyum oksit, potasyum oksit, demir oksit, kalsiyum oksit, magnezyum oksit gibi hammaddelerin oranlarını laboratuvarda inceliyoruz. Iğdır Üniversitesi Seramik Atölyesi'nde pişirim rengi, köpürme, yoğrulma suyu, küçülme testleri ve su emme gibi fiziksel testlerini yaparak toprağın seramik yapmaya uygun olup olmadığına bakıyoruz. Çalışmalarımızı buna göre sürdürüyoruz. Bu toprağı diğerlerinden ayrı kılan ise içerdiği hammaddeler ve bunların oranının fazla olması, özlü olması, şekil vermeye ve pişirilmeye uygun olmasıdır."

Bölgede yaklaşık 42 yıldır tandır üreten usta Latife Kartal da 18 yaşında evlendiğini ve tandır yapımını kayınvalidesinden öğrendiğini anlattı.

Okula gitmediğini ancak işinde ustalaştığını dile getiren Kartal, "Toprağı su ile bekletip ayağımızla eziyoruz, içine kum ve saman kattıktan sonra bekletip daha sonra şekillendirmeye başlıyoruz. Bir tandırın yapımı 6 gün sürüyor. Çevre illerden ve Nahçıvan'dan sipariş veren müşterilerime istedikleri büyüklükte ve genişlikte sipariş aldığım tandırları gönderiyorum." ifadelerini kullandı.(aa)