İSVEÇ'TE RESMEN KURULAN EHMEDE XANİ ENSTİTÜSÜ'NÜN VAN ŞUBESİNİN AÇILIŞI İÇİN VAN TİCARET VE SANAYİ ODASI'NDA (VAN TSO) LANSMAN PROGRAMI GERÇEKLEŞTİRİLDİ. 

Programa, Ehmede Xani Enstitüsü Koordinatörü Necdet Takva, Genel ve Van Danışma Kurulu üyeleri, akademisyen, yazar ve araştırmacılar katıldı.

Açılışta konuşan Ehmede Xani Enstitüsü Koordinatörü ve aynı zamanda Van TSO Yönetim Kurulu Başkanı olan Necdet Takva, enstitünün tarihçesine ve kuruluş amacına ilişkin bilgiler verdi: 

"Enstitümüz akademisyen, yazar ve araştırmacı; Mahir Taha, Niels Thomsen, Kazuhiro Frukawa, Gertruth Junker, Kent Ekberg, Taha Civan, Yannis Phidas, Rona Taha, Saga Nafers, Necdet Takva ve Tarık Gümüş’den oluşan 11 kişilik kurucular kurulu olarak 2019 tarihinde ilgili resmi makamlara yapmış olduğumuz kuruluş başvurusundan sonra, İsveç Kültür Bakanlığı ve Avrupa Birliği Kültür Komisyonu’ndan aldığı tescil numarasıyla 27 Ekim 2023 tarihinde resmen kurulmuştur. Kuruluş belgesi alındıktan sonra faaliyet alanımız dahilinde çok değerli çalışmalarda bulunan yine çok değerli yazar, araştırmacı ve akademisyenlerden oluşan danışma ve dayanışma kurullarını oluşturmuştur. Tanıtım ve başlangıç amaçlı ilk ürünü olan XANÎNAME adlı kitap çalışması özel bir baskıyla Avrupa’da; Finlandiya, Norveç, Danimarka, İsveç, Almanya, Hollanda, İsviçre, İngiltere, Avusturya, Fransa, İspanya, Yunanistan, Rusya ve Kanada’da kraliyet veya devlet kütüphanelerine, bu ülkelerdeki 56 üniversite kütüphanesine ve yurtdışındaki belirli kurumlara toplamda 312 adet dahil edilmiştir. Ayrıca Dünya’nın dört kıtasındaki farklı ülkelerde (Asya, Avrupa, Avusturalya ve Amerika’da) ikamet eden konuyla ilgili 85 yazar ve akademisyene de kitap ulaştırılmıştır. Aynı çalışma ülkemizde de yine özel bir baskıyla gerekli ve ilgili kurum ve şahsiyetlere 150 adet olarak iletilmiştir.

* Enstitümüz, konsepti dahilinde yılda 1 adet XANÎNAME ismiyle bir dergi. (Yine aynı perspektifte, olanaklar dahilinde yılda bir kitap)

* Olanaklarımız elverdiği kapasite dahilinde yılda en az bir konferans, panel veya seminer    * Koşullar ve şartlar elverdiğince konser, sergi, görsel vb. kültürel aktiviteler

* Ülkemizde, coğrafyamızda ve dünya genelinde  kültür, tarih ve sanat bazlı çalışmalar yürüten Üniversite Enstitü, Akademi, vb. kurumlarla iş birliği çerçevesinde şehrimiz Van’da kültürel faaliyetler temelli iş birlikleri oluşturmak ve geliştirmek.

* Süreç içerisinde de gelecek kuşaklara miras bırakma hedefli bir kütüphane ve arşiv gündemimizde ağırlıklı alanlar olacaklardır.

* Ve elbette ki büyük üstad, filozof  Ehmede Xani’nin çok ama çok önem verdiği anadilimiz Kürtçe’nin korunması, geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması amaçlı çok yönlü çalışmalara odaklanma sorumluluğumuzu ihmal etmeyecek ve bu konuda hassasiyeti elden bırakmayacağız.

İşte değerli konuklar, bizler de öğretmen, üstat, Filozof  Ehmede Xani’nin yüz yıllar öncesinden bizlere emanet ettiği değerlere, öğretiye çok geç olsa da naçizane bir cevap olmak amacıyla bu adımı atmayı bir sorumluluk bildik. O’nun yaşam felsefesi ve düşüncelerini bölgemizde, ülkemizde ve tüm dünya da daha iyi öğrenmek, öğretmek, tanımak, tanıtmak için kurumsallaşmak gerektiği düşüncesiyle Enstitü’yü yaşama geçirme kararı aldık. Yolumuz açık olsun. Tekrardan, bu onurlu ve kıymetli günümüzde bizleri yalnız bırakmadığınız ve burada olduğunuz için şahsım ve arkadaşlarım adına hepinize teşekkür eder en içten saygılarımı sunarım."

Araştırmacı Rohat Alakom, Mücahit Bilici, Siyasetci Mesut Öztürk, Sîtav Yayınevi yazılı mesajlar gönderdiler. Yazar, tarihçi, araştırmacı Murad Ciwan, Abdullah Yaşin, Mehmet Gültekin ve akademisyen Ahmet Kırkan da programa video mesajlarıyla katıldılar.

Programa katılan araştırmacı yazar Kerem Serhatlı, araştırmacı Gülten Madenli ve  Mahir Taha da birer konuşma yaptılar. Genel Danışma Kurulu üyesi hemşehrimiz Nihat Gültekin de açılışta şöyle konuştu,

"Saygıdeğer misafirler

Tarihi ve kadim bir şehir olan Van ilimizde Ehmede Xani Enstitüsünün açılışında bulunduğum için çok mutlu ve bahtiyarım. Hoşgeldiniz.

350 yıldır şair ve filozof Ehmede Xani hiç bir devletin ve kurumun desteği ve teşviki olmadan hep güncelliğini toplum ve edebiyat dünyasında korumuştur. Bugün ilk kez bir kurumun desteğiyle bir açılış yapıyoruz.

Ehmedê Xanî Kürtlerin edebiyat tarihlerinde baş tacıdır. Büyük Kürt şairi ve filozofu Ehmede Xani, Orta Doğunun en ünlü orta ve yakın çağ şiirleri arasında yurtdışında en çok okunan ve yabancı dillere tercüme edilip(Almanca, Arapça, Ermenice, Farsça, Fransızca, Rusça, İsveççe, Rumence, Türkçe) hakkında kitap ve makaleler yazılanların hemen başında gelmektedir. Her geçen yıl başka yabancı bir dilde eserlerinin tercümesine ya da hakkında kitap ve araştırma yazılarının yayınlandığını tanık oluyoruz.

Xanî hakkında çok önemli bilim adamları, yazar ve aydınların sözleri Xanînin muazzam etkileyici gücünü dile getirmişlerdir.

Peter Lerc: " Ehmede Xani Mem û Zîn'i ulusal bir destandır."

Orbeli:Ortadoğuda üç önemli şaîr; Fars Firdevsi, Gürcü Rustawelli ve Kürd Ehmede Xani.

Celadet Bedirxan:" Mem û Zîn kitabı milletimizin kitabıdır."

M.Emin Bozaslan: "Mem û Zîn destanı Şekspirin Rumeo Julyetinden eksik değil."

Celîlê Celîl: Doğubayazıt’ta Ehmede Xani konulu bir panelde, Ehmede Xani’nin bir kütüphanesi olduğunu belirtmişti. Bu bilgi oldukça önemlidir.

İstanbul'dan bu toplantıya katılan Doğubayazıtlı biri olarak aranızdayım. 100 yıl önce Müküslü Hamza İstanbulda Mem û Zîn'i yayınlatmıştı. Ben arkadaşlarımla 20 sene önce Bazidde Xani derneğini kurmuş, uzun yıllar başkanlık yapmıştım. Daha sonra Mehmet, Bahar ve Nihat Gültekin olarak 5 Salnama Ehmedê Xanî kitaplarını yayınlatmıştık. Bu çalışma Kürdler için bir ilk idi. Çünkü bizim coğrafyamızda sadece şehir Salnameleri vardı. Biz ilk kez Xanî adına Salnama yayınladık.

Ehmede Xani Kürtleri ve Kürtlerin bulunduğu durumu kendisine dert etmiş, bunun üzerine kafa yormuş. Bu kurumsallaşmanın Xanînin daha da tanıtılmasına vesile olacağına olan inancımı belirtir, Enstitünün çalışmalarına katkı ve destek vereceğimi severek vereceğimi belirtiyorum. Dinlediğiniz için saolun, hepinize saygılarımı sunarım".

ENSTİTÜNÜN KURULLARI İSE, ŞÖYLE OLUŞTURULDU: 

Van Danışma Kurulu: İsa Şen, Mahmut Eşut, Sami Çeliktaş, Sinan Hakan, Yakup Aykaç

Genel Danışma Kurulu: Abdullah Yaşin, Ahmet Kırkan, Gülten Madenli, Mahir Taha / Genel Koordinatör, Mehmet Gültekin, Murad Ciwan, Mücahit Bilici, Necdet Takva/Van Şube Koordinatörü, Nihat Gültekin, Tarık Gümüş, Yusuf Acar. 

Dayanışma Kurulu: Kazım Hangül, Mehmet Toprak, Orhan Demirkanoğlu.