Doğubayazıt?ın Sorunları

SERKA Sohbetlerinde Tartışıldı

ıpek Yolunun Anadolu yarımadası ile ilk bağlantısının Doğubayazıt?tan sağlandığını ve bu yolun yüzyıllardır kullanıldığı dile getirildi.

         Serhat Kalkınma Ajansı?nın bölge sorunlarını dinlemek, çözüm üretmek ve kalkınmanın yerel dinamiklerini harekete geçirmek amacıyla düzenlediği SERKA SOHBETLERıNıN ikincisi Doğubayazıt?ta yapıldı.

         ılçe merkezinde yapılan sohbet toplantısına SERKA uzmanları ile birlikte ilçenin önemli girişimcileri, sivil toplum kuruluşu temsilcileri, çiftçiler ve besiciler katıldı. Toplantının gündeminde lojistik, tarım, hayvancılık, turizm, sanayi, ticaretin önündeki sorunlar ve çözüm yolları vardı. ılk olarak önümüzdeki dönemde Türkiye ile ıran arasında kurulması düşünülen ortak sanayi bölgesinin Doğubayazıt?ta kurulma olasılığı ele alındı. Tüm katılımcılar tarihi ıpek Yolunun Anadolu yarımadası ile ilk bağlantısının Doğubayazıt?tan sağlandığını ve bu yolun yüzyıllardır kullanıldığını dile getirdiler. ılçenin geçmişten günümüze ıran ile güçlü bağlantılar kurduğunu söyleyen katılımcılar, kurulacak ortak sanayi bölgesinin bu ilişkileri kullanarak maksimum faydayı sağlayabileceğini iddia ettiler. Sahip oldukları Gürbulak Sınır Kapısının araç yoğunluğuna işaret eden konuşmacılar, Ağrı ve Erzurum?a uzanan ve eğimi fazla olmayan bölünmüş yol ile birlikte lojistik olarak da avantajlı olduklarına değindiler. Van?ın göl bağlantısı ve arazinin su baskınlarına açık olması, Hakkari?nin fazla yüksek olması ve iklim şartlarının sert olması nedeniyle bu yatırım konusunda Doğubayazıt?ın öne çıktığını belirten katılımcılar, yakında açılacak Iğdır Havaalanının ellerini güçlendireceğini belirttiler. ılçenin bu yatırımla ilgili diğer avantajları arasında yüzyıllardır ticaret yapan ilçe halkının genlerine ticaretin işlemiş olması, ıran?la süregelen ticari ilişkilerin yanında, ilçenin Kafkasya, ıran, Irak ve Suriye?den gelen yolların kesişme noktasında bulunması, ilçeden göç etmiş olanların yatırım yapmaya arzulu olması, doğalgaz hatlarının ilçeye kadar gelmiş olması, ilçenin yerel dinamiklerinin yatırım ile birlikte oluşacak süreci taşıyabilecek güçte ve kararlılıkta olması sıralandı. Konuşmalar sırasında altyapı problemleri, güvenli ortama rağmen olumsuz imajın getirdiği siyasi ve ekonomik istikrarsızlık, yetişmiş personel sıkıntısı, birlikte iş yapma kültürünün bulunmaması, ilin siyasetçi ve bürokrasisinin koordineli hareket etmemesi gibi konular dezavantajlı noktalar olarak öne çıktı.

         ılk SERKA SOHBETLERıNDE olduğu gibi üzerinde en çok konuşulan ikinci konu ise karayolu lojistik üssü oldu. Doğubayazıt?ın Türkiye?yi ıran?a ve Orta Asya?ya bağlayan yol üzerinde olması nedeniyle karayolu lojistik üs yatırımının oldukça isabetli olacağına vurgu yapıldı. Sınırdan geçmeden önce dinlenmek, ihtiyaçlarını gidermek ve hazırlık yapmak isteyecek TIR sürücüleri ile ıran ve Orta Asya ülkeleri ile iş yapan firmaların mallarını güvenle saklayacakları, transfer edebilecekleri bir merkezin ilçede kurulabileceği ve ayakta kalabileceği katılımcıların üzerinde önemle durdukları nokta oldu. Hali hazırda ilçede lojistik ve ihracatçı firmaların kullandığı çok sayıda antrepo bulunmakta. Ayrıca kurulması muhtemel karayolu lojistik üssü ve ortak sanayi bölgesinin demiryolu bağlantısının da ıran?ın Makü şehri ile Ağrı-Horasan arasında sağlanabileceğine vurgu yapıldı. Bu bölgede, geçen yüzyılın başında Rus işgali sırasında döşenen demiryolu hattının malzemesi sökülmüş olsa da hattın güzergahı imar planlarında korunmuş ve yapılaşmaya izin verilmemiştir.25 ila 100 milyon dolar arasında bir yatırıma ihtiyaç duyacak olan lojistik üssü gerçekleştirecek çok ortaklı bir girişime tüm dünyaya yayılmış Doğubayazıtlı girişimcilerin dahil olabileceği katılımcılarca vurgulandı. Demiryolunun yapılmasının ilçeye getireceği avantajlar ulaşım ve yük taşımacılığının rahatlaması, maliyetlerin düşmesi ve ilçenin rekabet gücünün artması olarak belirlendi.

         Katılımcılar, ilçede ticaret hayatının hareketli olduğuna delil olarak yılda 10 bin civarında arsanın el değiştirmesini gösterdi. Doğubayazıtlılar ıran?a araç yedek parçası, asansör parçaları, fındık, kayısı, ıncir, mercimek, nohut, zeytin ve zeytinyağı, turunçgiller ve diğer gıdaların satıldığını belirttiler. Osmanlı döneminde önemli bir sancak olan Doğubayazıt?ın eski parlak günlerine dönebileceğini söyleyen katılımcılar, bölgede sağlanacak siyasi istikrarın ekonomiye yansıyacağını, doğru dağıtılacak teşvikler ile ilçenin öne çıkacağını vurguladılar. ıran ve çevre ülkelerde üretilen malların bizim ülkemizde üretilenlerin gerisinde olduğuna, mallarımızın bu coğrafyada Avrupa ürünü statüsünde olduğuna ve talep gördüğüne vurgu yapıldı. Devletin kendilerine yardımda bulunmasına ihtiyaç duymadıklarına değinen Doğubayazıtlılar, kendi ayakları üzerinde durabileceklerini ancak ilçenin altyapısının yapılması gerektiğini ve mutlaka bir organize sanayi bölgesi kurulmasını beklediklerini belirttiler.

Doğubayazıt?ın en önemli gelir kalemlerinden biri de turizmdir. ıshakpaşa Sarayı, Ahmed-i Hani Türbesi, Ağrı Dağı ve dünyanın en büyük ikinci meteor çukuru ilçenin en çok ziyaret edilen yerleridir. Doğubayazıtlılar bu değerleri de yeterince iyi kullanamadıklarını düşünüyorlar. Bölgenin güvenli olmasına rağmen olumsuz haberlerin yarattığı etki ile turist sayısı önemli ölçüde düşmüş. Güvenliği sağlayan birimlerin aldıkları bazı önlemler nedeniyle Ağrı Dağı?na çıkışların kısıtlanması en çok şikayet edilen konu oldu. Turizm yatırımlarını engelleyen bir diğer konunun SıT alanları sınırlarının geniş çizilmesi olduğu belirtildi. Bu sıkıntılı ortamın bir an önce ortadan kaldırılması gerektiğine vurgu yapan Doğubayazıtlı turizmciler, Diyadin?de bulunan sıcak su kaynakları üzerine yapılacak beş yıldızlı tesisler ve Iğdır?da canlandırılacak eğlence sektörü ile ilçenin değerlerinin bir paket olarak pazarlanabileceğini dile getirdiler. Bu pakete Sarıkamış kayak tesisleri ve Ani Ören yerinin de dahil edilebileceği belirtildi. Özellikle Türkiye?deki özgür ortama hayran olan ıranlı turistlerin bu şekilde bölgede konaklayabileceği ve döviz bırakacağı üzerinde duruldu.    

Toplantıda hayvancılık ile uğraşan besiciler de söz aldı. En büyük sorunlarının ürettikleri sütü pazarlayamamaları olduğunu söyleyen besiciler, keçi yetiştiriciliği ve tavuk besiciliğinin ilde desteklenmesi gerektiğini belirttiler.   

Lojistik firmalarının en büyük sıkıntısı olan ve Türkiye ile ıran arasında çözüm bekleyen mazot farkı konusu Doğubayazıt?ta da tartışıldı. ıran, topraklarını kullanan ve Orta Asya ülkelerine giden Türk tırlarından mazot farkı adı altında 800 ila 1600 Amerikan Doları arasında bir para talep etmektedir. Bu paranın taşıma maliyetlerini arttırdığı ve lojistiğimize önemli bir darbe vurduğu dile getirildi. Bunun nedeni olarak da ıran?ın dünya ticaretine tam olarak entegre olamaması ve devlet kurumları arasındaki koordinasyonsuzluk gösterildi. Daha sonra bu sorunu aşmanın yolları konuşuldu. Bakü-Tiflis demiryolu bağlantısı ve Hazar geçişi ile birlikte alternatif bir güzergahtan tırların trenle taşınmasının ıran?ı bu uygulamadan vazgeçireceği gibi tırlarımıza kota uygulayan ülkelerin kota uygulamalarının da aşılabileceği sonucuna ulaşıldı. 

       Toplantının sonunda daha önce düzenlenen ıGEME eğitimine katılanlara sertifikaları verildi. Iğdır ve Doğubayazıt?ta yapılan SERKA SOHBETLERı bölgenin tüm il ve ilçe merkezlerinde devam edecektir.