DOĞUBAYAZIT ATASÖZLERİ VE DEYİMLERİ ?KÜRTÇE / TÜRKÇE?

Derleyen: Osman eren Kaynak kişiler: Vedat elçi, uygar yıldız, nimet birlik.Gürsel eren, Celal semetay ve Doğubayazıt halkı Atasöz nedir Atasözleri bir toplumun duygu, düşünce inanç ve kültür yapısını yansıtır. Atasözlerinin kim tarafından ne zaman söylendiği bilinmez. Yani atasözleri anonimdir. Bu sözler topluma mâl olmuş, toplum tarafından benimsenmiş ve yüzyılların düşünce ve mantık isteminden geçerek günümüze ulaşmış kısa ve özlü sözlerdir. Atasözleri, bir düşünce açıklanırken ya da savunulurken tanık olarak da gösterilirler. Atasözleri, halkın yalnızca ortak duygu ve düşüncelerini değil ortak dil zevkini de yansıtır. Atasözleri, az sözcükle çok şey anlatan özlü sözlerdir. Anlattıkları denenmiş, doğruluğuna inanılmış düstur (genel kural, kaide) niteliğindedirler. Deyim nedir Deyim Çoğunlukla gerçek anlamından ayrı bir anlam taşıyan, en az iki sözcükten oluşan kalıplaşmış söz ya da sözcük grupları. Eş. Tabir. Genellikle gerçek anlamından az çok ayrı bir anlamı olan, ilgi çekici bir anlatımı bulunan, ifadeyi daha zengin kılan, iki veya daha fazla kelimeden meydana gelen, kalıplaşmış söz topluluklarına ?deyim (tabir)? denir. Deyimler, terimlere benzer. Terimler, anlamları daraltılmış bilimsel sözlerdir. Deyimler ise, anlamları genişletilmiş mecazlı sözlerdir ve en az iki sözcükten meydana gelirler. 1 Anası neyse danası da odur. 2 At ölünce itin bayramı olurmuş. 3 Ben onunla nerede tavşan yoğurdu yedim. 4 Berxa mıjyo beran çênabe ( Yetim kuzudan koç olmaz) 5 Bey köpeği yoksul aşı yemez. 6 Çerçi öldü boncuğu sana kaldı. 7 Dılê xwe jı mın neke (Bana darılma, kırılma) 8 Dırêjiya rê, beraya rê va kıfşe (Yolun uzunluğu, genişliğinden bellidir.) 9 Doğurmayan avrattansa yumurtlayan tavuk daha iyidir. 10 Dur ayağımı yer edim. Gör başına ne edim! 11 Ecelê bızınê hatiye nanê şıvan duxe. (Keçinin eceli gelmiş; çobanın ekmeğini yiyor.) 12 Ekmeği ekmekçiye ver. Bir ekmek de fazla ver. 13 Eski dostu bırakıp yeni dost tutma 14 Eşeğe binmek bir ayıp, inmek iki ayıp 15 Ev, deveya çok reşe; rojê ber deriyê yekiye. (Bu, kara dizli devedir; her gün birinin kapısındadır.) 16 Eve gelmeyen danayı kurt yer. 17 Gelin duvakta bebek kundakta belli olur 18 Xal xarziya radıke; ap xarziya dardadıke (Dayı yeğeni kaldırır;amca asar.) 19 Xali serê wi serikım ku hezar seri jê nebıece (Toprak o başa ki; bin kişi,o başı kıskanmasın.) 20 Heft merê xıdıri gihiştıne barek hıri. Gotın:Vay lı me bêkesa (Yedi hıdıri erkeği bir çuval yünü kaldıramayınca derler ki: Vay bizim gibi kimsesizdir.) 21 Heskırına dıla dayina destan va kıfşe (Kişinin sevgisi, elinin açıklığından belli olur.) 22 İçi şeytanla dolu 23 Jın dıkeve mêr kal dıbe. Mêr dıkeve jın har dıbe. (Kadın ölürse erkek yaşlanır; erkek ölürse kadın kudurur.) 24 Kara yüze is gerekmez. 25 Kurt yuvasında kemik eksik olmaz. 26 Mala bavê te ava be; tıji buk û zava be. (Evin, abad olsun; damat ve gelinlerle dolsun.) 27 Nan?a muhtaç olmak 28 Ne bıgri ne ji birke (Ne ağla ne unut) 29 Senin beline kalkacam. (Sana arka çıkacağım) 30 Bı sere kıjıkê qeli çênabe (Karganın başında kavurma olmaz ) 31 Suya susuz götürüp susuz getirmek. 32 Tewgulê narê 33 Teke reka me ye (Şöyle böyle gidiyoruz) 34 Teze temame (Şimdi tamam) 35 Warın çukurê bıbinın mêra ( Gelin çukura yiğit görün) 36 Yetim eli uzanınca mor koyun bile sütten kesilir. 37 Yılanın akına da karasına da lanet. 38 Yüz dediğin ettendir ; Çoğu zaman utanır sözden 39 Ax bêji wax bêji caneki sax bêji (Ah diyesin vah diyesin sağlıklı bir can diyesin)


Orjinal Habere Git