İNŞAAT MÜHENDİSLERİ'NİN DİKKATİNE 2
MEVCUT BİNALARI GÜÇLENDİRME SİSTEMLERİ
SİSTEM 1
Öncelikle tuğla gibi dağılgan malzemeden olan tüm duvarlar yıkılıp yerlerine köşe çapraz ve çarpı şeklinde atılacak demir ızgaralara panel pılaka melzemeler monte edilmeli. Çift taraflı montenin arasına strafon ve izocam gibi ısı yalıtım malzemeside konulabilir.
Demir ızgara başları somunlu çelik iri dübel yada betonda kısmen ortaya çıkarılacak çubuk demire kaynak yapılabilir. Izgara demirleri orta ölçekli ı demirinden olabilir. Yada yamulmaya mukavemetli sadece o iş için yeni bir tür demirin üretimi yapılabilir. Artı şeklinde olacak demir, iki taraftanda dikey olacağı için basınca karşı mukavemetli olur.
Odaların hepsi bir anda değil, tek tek sırayla yapıldığında günlük yaşama fazla bir etkisi olmaz. En alt katın çarpı demirleri taşıdığı yükten dolayı daha kalın demirlerden olmalıdır.
Güçlendirme işlemi biten bir binayı deney olarak patlatma ile yıkımı yapılıp neticeye bakılabilir. Bu netice daha nelerin yapılması gerektiğini gösterecektir.
SİSTEM 2
Sadece mutfak sağlam ve ezilmeyecek bir kutu vaziyetine dönüştürülebilir. İçeriden çelik stun, çaprazlar, ve makaslar gibi değişik işlemlerle taban ve tavan güçlendirilmesi ile mutfak, bir sığınak haline getirilebilir. Bununla birlikte tedbiren yaşamsal malzemeninde daimi şekilde bulunması sağlanmalı.
Bu ezimez sistem minyatür olarak yatak ve ranzalarada uygulanabilir. Demir yada çelik korumalı olabilirler. Mutfakta sadece yiyecek içeceğin dışında jeneratör, akü, hilti, kriko ve üç ayaklı stunluk demir çubuklar gibi aletlerle beraber kullanım eğitim öğretimide olmalı.
SİSTEM 3
Binanın dışında her köşeden 90 derece açılı L şeklinde demir yada çelik direkler dört köşeden bianayı kucaklayacak biçimde binaya monte edilecek. Direklerin alt kısım açıları geniş, üste çıktıkça incelecek. Bir defter çapraz kesilip 90 derece açıldığında köşeden kucaklayıcı direklerin şekli ortaya çıkar.
En tepede direk başaları dışarıdan makaslarla birbirlerine bağlanacak. Bu makaslar kiriş etraflarını saracak demirlere bağlanacak. Sarsıntı esnasında bu makaslar vinç gibi binayı tepeden tutacaklar. En alt katın kolon ve kirişleride dikey ve çapraz demirlerle desteklenip direklerin alt kısmıyla bütünleştirilebilir. Dışarıdan yukarıya doğru incelerek çıkan köşebent direklerin taşımada yamulmasını önlemek için tepedeki makaslarla direkler arasına çapraz bağlantı atılmalıdır. Bu bağlantılar, üst kısımda sallantıya dönüşen deprem ivmesini, direk köklerine ileterek, kökün ucu ile yer yüzündeki kısımlarını çaprazlama olarak toprağı kendinden uzağa doğru iter. Bundan dolayı deprem ivmesinin hasar verici adresi, direk kökleri ile yer arasında olur. Sallantıdan dolayı ağırlığın sağdan soldan ivme alması, direk köklerinin toprağı sağdan soldan sıkıştırmasına sebep olur. Bundan dolayıda kökler, topraktaki yerlerini önceki duruma göre milim bazında da olsa biraz genişletmiş olacaklar. Bu durum, deprem sonrası giderilebilecek bir durumdur.
Dış köşebent direklerin geniş dipleri, ne kadar geniş ve derin şekilde kuyu açılıp betona gömülürse, o kadar dayanma gücü sağlanır.
Derprem binayı salladığında, sallamada en çok mesafe alan kısım, en üst kısımdır. Sallantı mesafesi aşağıya doğru en az mesafeye iner. Direkler ve makasları arasındaki çapraz bağlantılar, binanın uzunluktan dolayı olan yamulma sallantısını alıp, komple dağılmasız yekpara bir gidiş geliş sallantısı sağlar. Bu yekparelik, yıkmaya yönelik sallanım etkisini, direk kökleri ile yer arasında bırakır.
Sallantıda sabit duran kısım yer ile bağlantılı olan kısımdır. Sallanan kısım, sallanmayan kısımdan kopar. Üçüncü bölümdeki çıta örneği gibi. Bu sistem, o kopuş metoduna önleyen bir sistemdir.
Bina sallanırken üst kısımlarda kolon, kiriş, tabla ve duvar birlikte gidip geldikleri için ilk kopma olayı üst kısımlarda değil alt kısımlarda olur. Üst kısmın sallamasına karşı alt kısmın sabit duruşu, sallamanın üstten yana ittiği ağırlığın ağırlık gücünü sabit alt kısımla olan bağlantıları kırma gücü olarak kullanır. Bu güç, en aşağıdaki bağlantı noktalarından kopuş gücüne dönüşür.
Beton esnek bir malzeme olmadığından 1-2 santimlik oynama betonun kırılması için yeterli olur. Üçüncü bölümdeki deney çıtası yer ile sabitlenip üst kısıma giydirilen ağırlık salllandığında, yer ile sabit olan kısımda kopma olur.
Fırtınada ağaçların kökten sökülme sebepleride, kökün yer ile olan sabitliğinden dolayıdır.
Sağlamlaştırmak için binalara köşebent olarak giydirilecek olan demir direklerin kök kısımlarının daha geniş olması ağırlık sallantısının, bağlantıların alt sabitten kopuşlarını önleme gücü olur. Üst kısımların vinç misali taşıyıcılığı, ağırlığı dilplerdeki kolon kiriş bağlantılarına değil, demir direklere ve oradan yere geçmesini sağlar.
ÇAPRAZLARIN TUTUŞ KANUNU
90 derecelik bir L açı kapanım yada açılım olarak basınç yediğinde, basınç ilerlerleyip köşede sıkışır. Enerjinin köşede sıkışması, oradaki bağlantı çeşidinin gücü ile bilek güreşi gibi bir duruma dönüşür.
İki kollu açıdan dolayı ivme, birbirinden bağımsız iki enerjiye dönüşür. Bu enerjiler, açıyı kapanmaya yada açılmaya doğru ivmelendiğinde, buluşma noktaları köşe olur. Köşedeki çarpışma, köşe bağlantı çeşidi ne ise ona göre etki eder.
Kağıt kesme makası çalışırken, orta bağlantı piminin oynarlığından dolayı, parmaklardan çıkan enerjiler ortada çarpışıp sıkışmadan kayarak yollarına devam ederler. Oynarlık olmazsa ve enerjinin gücü de bağlantı gücünü aşıyorsa, malzemesine göre ya kırılma yada yamulma olur.
İki kol arasındaki çapraz bir bağlantı, enerjiler alındığı anda, her iki taraftanda köşeden önce enerjileri karşılar ve köşeye iletilmelemeleriini engeller. Bu enerjilerin çarpışma noktası, çaprazın orta kısmı olur. Bu orta kısım dikey olduğu için, köşe bağlantısını kırabilen güç miktarı orada kırılım yapamıyor. Kırılım yapamayan o enerji, geri tepip tüm iskelete dağılarak geldiği yere kadar gider.
Kırılmayacak bir şeyi zorladığımızda kollarımız acır. Bu, verilen enerjinin iş görmeyip geri gelişidir. Yer enerjisi binada iş görmediği zaman yere geri döner.
Bir bal petek çerçevesi köşeden basınç yediği zaman, karşı iki köşe açılırken, diğer karşı iki köşe kapanır. Çapraz bağlantılar açılıp kapamayı tuttuğu için, basınç enerjisi tümüne dağılım ve geri dönüş şeklinde hareket eder.
SİSTEM 4
Bina dışına asansör kabini için boşluk yapılıp asansör kabini dışarıya taşınacak. İçerde kalan asansör boşluğu, güçlü bir direğe dönüştürülerek binanın tutunma sütunu olacak. Sallanma esnasında kolon ve kirişlerin direkten kopmaması için demirlerle kolon kiriş bağlantıları güçlendirilip direğe bağlanacak.
NOT: üçüncü bölümdeki sağlam bina sistemlerine bir sistem daha.
KONTEYNER BİNA
Bu binanın daireleri, fabrikada üretilip vinç ile üst üste konulup sıkıca kenetlendirmek suretiyle yükseltilecek.
Bu binada kolon, kiriş ve beton bulunmayacağından, duvarların her biri birer perde beton görevi görecek. Birbirine geçmeli şekilde olacak olan köşe direk demirleri, ağırlığı alt katın duvarlarına vermeden yere iletecekler. Dairelerin yanlardan birbirlerine somunlarla bağlanması, binayı komple tek parça haline getirecek. Çatısıda ayriyeten bağlantı görevi görecek.
Bir daire taşınma ve monte kolaylığı için birden çok parçadan oluşabilir. Böyle bir bina yıkılmaz ancak, yüksek olması halinde sallantıda devrilebilir. Devrilsede dağılmaz.
Devrilmeyi önlemek için bina, beton kırıcı dozerlerle yere bir kaç metre çakılacak olan paslanmaz çelik kazıklar üzerine bağlanabilir. Yada kuyu şekilnde açılacak olan çukurlara demirli betonla doldurulup, binanın onlara bağlanması sağlanabilir. Bina rüzgar yada deprem gücüyle sallantı aldığında güç, kazıklar ile toprak arasına sıkışarak, kazıklarla olan bağlantıları zorlayacak. Bundan dolayı geniş olarak altı daire üzerine yükselecek olan binanın dört kat çıkması uygun olur. Ne kadar genişlik ve az yükseklik, deprem sarsmasında o kadar az sallantı demektir.
Böyle binalar ucuz, pratik, portatif, hafif ve sağlam olurlar. Kutular şeklindeki parçaları hazır olan bir binanın montajı bir günde bitebilir.
DÜNYANIN İÇSEL SORUNLARINI BİR AN ÖNCE ÇÖZÜP EL BİRLİĞİ İLE UZAY'A YÖNELEBİLMEK DİLEĞİYLE.
İLGİNÇLİK
Makale, görülen dilekle bitmişti fakat, haberdeki ayakta duran yangın merdiveni, 99 depreminden sonra tasarlanmaya başlanan sistemler arasında açıklanmayan bir sistemin adeta seslenmesi gibi oldu.
Sistem şu idi: merdivenin yapıldığı kısım binanın en sağlam kısmı olacaktı. Merdiveni tutup çevreleyen etraf, büyük demir, çelik ve perde betonla o kadar güçlü olacakki, yıkılmaz ve binayı taşıyan stun görevi görecekti.
Dayanıklı bina sistemleri sıralanırlarken, o sistem bir an hatırlandı ama üzerinde durulmayınca kenara itilmiş gibi oldu.
Bu dördüncü bölümün güçlendirme sistemlerinde stun sistemi, merdivenli kısımdan alınıp asansör boşluğuna verildi.
Dördüncü bölümden sonra makaleler teknit kısımdan çıkacaktı. Son depremdeki yangın merdiveni'nin ayakta duruşu, o sistemin haykırışı gibi oldu. Tıpkı hareket eden trene son anda koşarak yetişip binen biri gibi olmuştur.
O zamanda o bu sistemin tasarımı, sallantı esnasında herkesin koştuğu yerin merdivenler olduğu düşüncesinden kaynaklanmıştı.
Yangın merdivenleri normalde burmalı olarak bilinirdi. Bu ayakta kalanın iç merdivenlere benzemesi, o sistemin sanki özellikle kendini bir daha hatırlatması olmuştur.
İLGİNÇLİK, sistemin kendisi değil, daha önce düşünülmüş sistemin, sistemler yazısının noktalanmasından sonra kendisini somut olarak ortaya çıkarışıdır.
İlginçlik, son deprem ile yazının zaman denginden, merdivenin bina iç merdivenine benzeyişinden ve yamulmadan dik şekilde duruşundan ibarettir. Sistem ilginç olmasada, kendini öne çıkarma şekli ilginç olmuştur.
İlginçlikler kervanına katılan yeni bir İlginçlik...
Sistemlere odaklanmak dileğiyle.
