NEZİR ÇELİK
Ancak hemşerilerimizin bu haktan yeterince yararlandıkları söylenemez. Çünkü hemşerilerimiz henüz böyle bir uygulamaya alışık değil. “Ne olur ne olmaz resmi makamlardan hesap sormak neyimize, bakarsınız ters teper” diye endişe ediyorlar. Dolayısıyla henüz böyle bir talep alışkanlığı yerleşmemiştir.
Ayrıca bölgemizdeki resmi makamlarda da yapılan işlemler hakkında vatandaşlara bilgi verme olgunluğunun tam yerleştiği söylenemez.
O nedenle özellikle kimlerin bu haklardan yararlanabileceği, bu hakkın hangi kurum ve kuruluşları kapsadığı, hangi konularda bilgi ve belge istenebileceği ve takip edilecek usul hakkında hemşerilerimizin aydınlatılması gerektiği kanısındayım.
Bu konuda çıkarılan kanuna göre vatandaşlar bütün resmi kuruluşlardan bilgi ve belge isteyebilir. Yarı resmi olarak kabul edilen ticaret, ziraat ve esnaf odaları da bilgi edinme yasası kapsamındadır. Teknik tabirle kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının tamamı bu kapsamdadır.
Bundan da anlaşılıyor ki bir şahıstan veya bir şirketten bu kanuna dayanarak bilgi ve belge istenemez. Kanunda belirtilen esaslar içinde, vatandaşlar kurum ve kuruluşlardan bilgi ve belge isteme hakkına sahiptir.
Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, Kanunun belirlediği istisnalar dışındaki her türlü bilgi ve belgeyi yine Kanunun belirlediği süre içinde başvurana vermekle yükümlüdürler. Onun içinde bu konudaki yasa başvuruları etkin, hızlı ve doğru bir şekilde sonuçlandırmak üzere, gerekli idari ve teknik önlemlerin alınması yükümlülüğünü de getirmiştir.
Başvuru üzerine istenen bilgi ve belgeler on beş iş günü içinde teslim edilmelidir. Ancak İstenen bilgi ve belge başvurulan kurum ve kuruluş içindeki başka bir birimden temin edilecekse, yahut başka bir kurum ve kuruluşun görüşü alınmak gerekiyorsa, ya da başvuru içeriği birden fazla kurum ve kuruluşu ilgilendiriyorsa bu süre otuz iş günüdür.
Şayet istenen bilgi ve belgelere erişim için bir harcamaya ihtiyaç olursa idare başvuru sahibine durumu bildirir. Bildirim tarihi itibariyle onbeş iş günlük süre kesilir. Başvuru sahibi onbeş iş günü içinde istenen ücreti ödemezse talebinden vazgeçmiş sayılır.
Bilgi ve belge istemlerinin cevabı yazılı olarak veya elektronik ortamda başvuru sahibine ulaştırılır. Başvurunun reddedilmesi halinde bu kararın gerekçesi ve buna karşı başvuru yolları belirtilir. Bu başvuru yolları esas itibariyle idari yargıya başvurmak suretiyle olur.
Ancak istem Devlet sırrına, veya Ülkenin ekonomik çıkarlarına ilişkin olduğu gerekçesiyle reddedilmişse başvuru sahibi, yargı yoluna başvurmadan önce kararın tebliğinden itibaren onbeş gün içinde Bilgi Edinme Değerlendirme Kuruluna itiraz edebilir. Kurul bu konudaki kararını otuz iş günü içinde verir. Kurum ve kuruluşlar, Kurulun istediği her türlü bilgi ve belgeyi onbeş iş günü içinde vermekle yükümlüdürler. Kurula itiraz başvuru sahibinin idari yargıya başvurma süresini durdurur. Kurul itirazı reddederse, yasal süresi içinde idari yargıya başvurma hakkı doğar.
Bilgi edinme hakkı çağdaş ve demokratik bir haktır. Çünkü bu hak sayesinde insanlar kendilerini yönetenlerden her zaman hesap sormak ya da yaptıkları faaliyetler hakkında bilgi alabilmek durumundadır. Bu da bir kısım çevrelerin istemediği, fakat çoğunlukla girmeye gayret ettiğimiz Avrupa Birliğinin bize bir armağanıdır