SESSİZ DEV: Ağrı Dağı’nın Jeolojik Gerçeği                                                         

Bilimsel Gerçek: Sönmüş mü, Uyuyan mı? 

‘‘İmkânsız demek yerine, hazırlıklı olmak en akıllıca olandır. Doğaya saygı, bilime kulak verelim’’

Ağrı Dağı’nın tekrar faaliyete geçme olasılığı düşük olabilir ama imkânsız değildir. Türkiye, büyük depremlerde olduğu gibi potansiyel volkanik risklerde de proaktif bir yaklaşım geliştirmelidir. Sessiz duran her dağ, suskun kalmaya devam etmeyebilir.

Türkiye’nin en yüksek noktası, efsanelerle örülü dev bir siluet. Ancak bu görkemli yapı yalnızca bir dağ değil; aynı zamanda bir yanardağ. Yüksekliğiyle göğe uzanan bu kütle, binlerce yıldır uyuyan bir volkanik sistemin üstünde duruyor. Peki, ya bu sessizlik bir gün bozulursa?

Anadolu’nun gökyüzüne uzanan en görkemli dağlarından biri olan Ağrı Dağı, taşıdığı gizem ve jeolojik özelliklerle de dikkat çekiyor. Efsanelere konu olmuş, Nuh’un Gemisi’yle anılmış bu dev kütle, aslında bir sönmüş volkan.

5137 metre yüksekliğiyle Türkiye’nin zirvesi olan Ağrı Dağı, aslında binlerce yıl önce aktif bir yanardağdı. Son lav çıkışının yaklaşık 10.000 yıl önce gerçekleştiği düşünülüyor. Ancak “sönmüş” tabiri, dağın bir daha asla patlamayacağı anlamına gelmiyor. Dünya genelinde bazı yanardağlar binlerce yıl sessiz kaldıktan sonra tekrar faaliyete geçebildi. Yani Ağrı Dağı’nın patlaması, her ne kadar düşük ihtimal de olsa, jeolojik olarak imkânsız değil.

Patlama Olursa Ne Olur?

Eğer Ağrı Dağı tekrar faaliyete geçerse, bölgesel değil, ulusal bir kriz gündeme gelebilir. 

Olası Senaryolar:

Lav ve Piroklastik Akıntılar: Dağın çevresindeki yerleşim yerleri (Doğubayazıt, Iğdır, Nahçıvan, İran, Gürcistan ) ciddi şekilde etkilenir. Tarım alanları yok olabilir.

Kül Bulutları: Atmosfere karışacak volkanik küller, sadece Türkiye’yi değil, Güney Kafkasya’dan İran’a kadar birçok bölgeyi etkileyebilir. Uçuşlar iptal olur, tarım zarar görür, solunum hastalıkları artar.

İklim Etkisi: Büyük patlamalarda atmosfere salınan kükürt dioksit, küresel sıcaklıkları geçici olarak düşürebilir. Bu durum, tarım ve su kaynaklarını etkileyebilir.

Nuh’un Gemisi Efsanesi: Dünya basını, hem bilimsel hem dini perspektiften bölgeye yoğunlaşır. Böyle bir olay, medyada efsanevi yönüyle de büyük dikkat çekebilir.

Ne Yapılmalı?

Her ne kadar Ağrı Dağı’nın kısa vadede patlama ihtimali düşük görünse de, Türkiye’nin doğu sınırındaki bu potansiyel tehlike için bilimsel hazırlık yapılmalı İran, Nahçıvan ve Gürcistan ile  işbirliği yapılarak olası senaryolar üzerine çalışmalar artırılmalı, bölgedeki nüfus yoğunluğu ve altyapı riskleri yeniden değerlendirilmelidir. 

Unutmayalım, doğa ne zaman konuşacağını söylemez. Ama biz ona kulak verirsek, işaretlerini anlayabiliriz. Japonya’da Fuji Dağı, İtalya’da Vezüv, İzlanda’da Eyjafjallajökull gibi “uyuyan devler” yüzyıllar sonra uyanabildi. Ağrı Dağı da bu listeye teorik olarak dahil edilebilir. 

Selam ve sevgiyle, Dr. Cengiz Çelik