Derleyen: Osman Eren
Biz büyüdük büyüdü dünya kirlendi herşey anısı kaldı bize çocukluğumuzun oyunları ve yüreğimizin bir yerinde kalan bu oyunları hatırlıyalım...
Eski Zamanlarda Oynanan çoçuk oyunları hangileridir ?
Büyüklerimizin annemizin babamızın dede yada anneannelerimizin gençlik dönemlerinde oynadıkları oyunlar artık ne yazıkkı günümüz çocukları tarafından ya bilinmiyor bilinsede yeni nesil tüm zamanını bilgisayar başında geçirdiği için oynanmıyor ve unutulmaya yüz tutmuş durumdadır. Bizlerde bu vesile ile size tatlı tebessüm edeceğiniz o eski oynanan oyunları yeniden tanıyoruz.
Çocuk oyunları, ekseriyetle çocukların oynadığı ancak bazen yetişkinlerin de eşlik ettiği veya kendi aralarında oynadığı oyunlardır..Açık alanda veya apartman yada bina içlerinde oynanan oyunlar olduğu gibi tek kişilik de oynanan oyunlar vardı..
Önceden Oynanan Çocuk oyunlarını bir anımsayalım..
Denge ve kabiliyet oyunları
Üçgen
Seksek
İp atlama
Hulahup
Birdirbir
Çivi
Topaç
Kovalamacalar
Saklambaç
Köşe kapmaca
Yağ satarım bal satarım
Körebe
9 taş
Top oyunları
Yakar top
İstop
Top yetiştirme
Kâğıt-kalemle oynananlar
İsim, şehir, hayvan, nebat, eşya oyunu
Kim, kiminle, nerede, ne yapıyor?
Sözcük bulma
Hafıza ve algı oyunları
Nesi var?
Bellek Oyunu
Teyzem çarşıya gitti
Babam Çin’den geldi
Seksek nasıl oynanır :
Seksek oyunu en az 3 kişiyle oynanır. Normal boyutta bir taş bulunur. Oyuncular oyunu çizer, kutucukların içerisine sayılar yazarlar ve taşlarını kutucukların içine atmaya çalışırlar. Şayet taş çizilen şeklin çizgisine ve ya dışına çıkarsa sıra diğer oyuncuya geçer.Taş kutucuğun içine girdiği vakit o taşın üzerindeki sayı atlanarak bölümler geçilir.
İp atlama nasıl oynanır :
İp atlama, tek başına veyahut grupça oynanabilecek bir oyundur. Oyun için gereken tek araç uzunca ve ağır bir iptir. Grupla ip atlama oyunlarında iki kişi karşı karşıya geçerek ipin her bir ucundan meblağlar ve aynı istikamete doğru, büyükçe bir çember oluşturacak şekilde çevirirler. Diğer oyuncular ise, teker teker veya ikişer ikişer orta kısıma (çevirenlerin arasına) geçerek, ip ayaklarına yaklaştıkça üzerinden atlarlar. İpe takılan oyuncular “yanarlar” ve ipi çeviren oyuncularla yer değiştirirler.
Hulahup nasıl oynanır
Hulahup, genellikle plastikten yapılan ve vücudun çeşitli yerleriyle (genellikle bel çevreninde) çevrilen halka şeklinde bir oyuncaktır. Orijini tam olarak bilinmese dahi dünyanın çeşitli bölgelerinde antik çağlardan beri oynanır.Bilhassa 1950′lerde ve 1980′lerde moda olmuştur
Birdirbir nasıl oynanır
Birdirbir, oyunculardan bir bölümünün eğildiği, diğerlerinin eğilenlerin üzerinden atladığı bir oyundur. Eğilen oyuncular genellikle ellerini dizlerine koyarak (rükû pozisyonunda) beklerler. Atlayıcılar, arkadan öne (kalçadan başa doğru) veya sırtın bir yanından diğer yanına olacak şekilde yanlamasına atlarlar. Bilhassa daha büyük yaştaki gençlerin oynadığı sürümlerde, eğilen oyuncular arka arkaya dizilerek daha uzun veya ellerini enselerine koyarak ve hemen hemen ayakta dikilerek daha yüksek engeller oluşturabilirler.
Birdirbir oynarken yaralanmaların önüne geçmek için olasıysa çimlik bir alan seçilmeli, oyun alanındaki taşlar temizlenmelidir. Kapalı mekanlarda oynarken düşüşü yumuşatacak minderler kullanılmalıdır. Eğilen oyuncular kafalarını iyice içeri çekerek muhafaza etmeli, atlayan oyuncular eğilenlerin kafasına tekme atmamak için azamî önem vermelidir. Oyun alanı müsaitse ayakkabısız oynanabilir.
Topaç nasıl oynanır
Topaç oyunu tek başına oynanılabileceği gibi birkaç oyuncu arasında müsabaka şeklinde de oynanabilir. Oyuncu adedi kadar topaç ile genişçe, sert ve düz bir yüzey gerekir. Oyuncular aynı anda topaçlarını döndürürler. Topacı en uzun müddet dönen oyuncu kazanır.
Oyuncular evvelce topaçların çarpışması vaziyetinde ne olacağını kararlaştırmalıdırlar. Ekseriyetle ayakta kalan topaç yarışmaya devam eder.
Köşe kapmaca nasıl oynanır
Köşe kapmaca ekseriyetle sokakta oynanır. Avlu gibi duvarları (dolayısıyla köşeleri) olan alanlar idealdir. Köşelerin yetersiz olduğu vaziyetlerde bina girişleri, iki ağaç ya da pencere arası gibi yerler de köşe kabul edilebilir. Oyun genellikle az sayıda kişiyle oynanır. Ebe alanın ortasında durur ve her oyuncu bir köşeye geçer. Oyuncular ebeye yakalanmadan, birbirleriyle köşeleri daimi değiştirmeye çalışırlar. Bu değiştirme esnasında ebeye yakalanan oyuncu köşesini kaybeder ve kendisi ebe olur. Oyuncular, sözde yer değiştiriyormuş gibi hareket edip ebeyi yanıltabilir. Rastgele bir oyuncu sürekli bir köşede bekleyemez.
Yağ satarım bal satarım oyunu nasıl oynanır
Yağ satarım bal satarım oyununda önce bir ebe belirlenir. Oyuncular yüzleri birbirine dönük, daire oluşturacak biçimde yere otururlar. Ebe bir mendilin ucunu düğümleyerek eline alır. Bunu arkasında gizleyerek oturan grubun etrafında -çoğunlukla sekerek- dolaşmaya başlar. Bu sırada da oyuna ismini veren şarkıyı söyler:
Yağ satarım, bal satarım
Ustam can vermiş, ben satarım
Ustamın kürkü sarıdır
Satsam 15 liradır
Zambak zumbak
Dön arkana iyi bak
Oturanların çevreninde (çemberin dışında) dolaşırken, mendili saklıca oyunculardan birinin arkasına (yere) bırakır. Arkasına mendil bırakılan oyuncu, bunun farkına vardığı anda mendili alarak ebeyi kovalamaya başlar. Ebe, yakalanmadan kalkan oyuncunun yerine oturursa, mendil kendisinde kalan oyuncu yeni ebe olur; yakalanırsa ebelik yapmaya devam eder.
Yakar top oyunu nasıl oynanır
Yakar top veya yakan top, oyunu sayıları eşit iki grup ile oynanır (en az dört kişi iki kişi bir gruba iki kişi de bir gruba). Sonra ikiye ayrılan bir uzunluğu kapsayan iki çizgi çizilir bu çizgiler eşit aralıkta olmak üzere ortadan bir çizgi ile ayrılır. İlk önce yazı tura atılarak topun hangi gruptan başlayacağı seçilir. Sonra herkes istediği alana geçer (tabi herkes kendi grubunun alanına geçer). Her grubun bir kalecisi olur. Kaleciler orta çizginin ayırdığı iki çizgiden birine geçer fakat grubunu vurmamak için grubunun olmadığı tarafa geçer. Bu oyunda en ehemmiyetlisi kimse can veremez vurulan kaleye geçer topu havadan kapan can tutmuş olmaz yere değdikten sonra top size değerse vurulmuş sayılmazsınız vuruldunuzda rastgele bir kişi yere değmeden o topu kaparsa vurulmuş olmazsınız ve kaleciniz topu size yollarken topu tuttuktan sonra yere düşürmüş veya bir yerinize değip topun yere düşmesi sizin oyundan çıkmanızı sağlamaz zira kendi kaleciniz. Ve bir takım oyunların kaideleri değişik oyuna başlarken kaidelere belirlemelisiniz sonrakurallar hic değişmez. pas tutmak için topun üstten başka bir deyişle yukarıdan gelmesi gerekir.
İstop nasıl oynanır
İstop oyununda oyuncular bir daire oluştururlar. Ebe olan oyuncu topu hızla dikey olarak havaya atar ve top yükselirken bir isim söyler. İsmi söylenen kişi topu tutmaya çalışır. Topu havada (yere düşmeden) tutabilirse aynı şekilde o da bir isim söyler. Tutamazsa bu sefer bir renk söyler ve oyuncular oyun alanında bu rengi bulmaya (ve çoğunlukla o renkteki nesneye temas etmeye) çalışırlar.
Aynı esnada ebe elindeki topla diğer oyunculardan o rengi daha bulamayanlardan birini vurmaya çalışır. Vurabilirse o kişi ebe olur ve oyun yeni ebeyle aynı şekilde devam eder. Şayet herkes rengi bulabildiyse daha önceki ebe ebeliğe devam eder.
Teyzem çarşıya gitti oyunu nasıl oynanır
Teyzem çarşıya gitti oyununda ilk oyuncu “Teyzem çarşıya gitti ve… (A harfi ile başlayan bir nesne) aldı” der. İkinci oyuncu bu tümceyi tekrarlayıp, A harfi ile başlayan yeni bir nesnenin ismini söyler. Oyuncuların “Teyzem çarşıya gitti ve bir ananas, bir atkı, bir ayakkabı, bir anahtar, … aldı” gibi önceden söylenen nesneleri hatırlaması ve her seferinde yeni bir nesne isimi söylemesi gerekir. Sözcük bulamayan ya da geciken oyundan çıkar.
Babam Çin’den geldi oyunu nasıl oynanır
Daha çok küçük yaştaki, kalabalık oyuncu grupları için uygundur. Bu oyunda, oyunu başlatan oyuncu “Babam Çin’den geldi,” dedikten sonra, yanındaki oyuncu “Ne getirdi?” diye sorar. Sözgelimi cevap “bisiklet” ise, tüm oyuncular hayali bir pedalı çevirmeye başlar. İkinci oyuncu da, “Babam Çin’den geldi,” der ve “Ne getirdi?” sualine, sözgelimi “Yelpaze” yanıtı verdikten sonra, oyuncular pedal çevirmeyi sürdürürken, bir yandan da yelpazelenmeye başlar. Oyun hareketle tarif edilebilecek nesneler söyleyerek devam eder.
Makalemizi okuyan ziyaretçilerimizin içinden vay be ne oyunlardı eskiden bu oyunları hep oynardık mahallede dediğinizi duyar gibiyiz. Büyüklerimizin yada bir önce kuşağın eskiden oynadığı oyunlar hakkında size bilgiler verdik. Sizde çocuklarınıza bu oyunları öğretin eski oyunlarımız unutulmasın.