Doğubayazıt ilçesinde yer alan bir kaya mezarının kabartması tahrip edildi.

Anadolu coğrafyası, içinde barındırmış olduğu kültürel miras bakımından dünyanın önemli bölgelerinden bir tanesidir. Nitekim Hitit, Urartu, Frig, Lidya, Pergamon ve Pontus gibi krallıklara ev sahipliği yapmış olan Anadolu´nun dört bir yanından gün geçmiyorki kaçak kazı, tarihi eser kaçakçılığı ve tahrip haberleri gelmesin. Buna son örnek Ağrı´nın Doğubayazıt ilçesinde yer alan bir kaya mezarından geldi.

İstanbul Üniversitesi Van Bölgesi Tarih Arkeoloji Araştırma Merkezi Müdürü ve Eski Van Şehri, Kalesi ve Höyüğü kazılarının başkanı olan Doç. Dr. Erkan Konyar geçtiğimiz günlerde, sosyal medya hesabından bu kaya mezarının son halini paylaştı ve ?Urartu coğrafyasında, cephesi kabartmalı tek örnek Doğubayazıt Mezarı. Kabartma ne yazık ki parçalanmış? şeklinde bir tweet attı.

?Daha sonra konu hakkında açıklama yapan Konyar,  19. yüzyılın ortalarından bu yana Texier gibi seyyahların çalışmalarında bahsi geçen, daha sonraları birçok bilimsel yayına konu olan ve bilim dünyasında da oldukça tanınan bu kaya mezarının cephe kabartmasındaki kral tasvirinin (?) ne yazık ki 2016 yılının son aylarında acımasızca tahrip edildiğini söyledi. Konyar ayrıca, zeminden yaklaşık 10 metre yükseklikteki bu kabartmaya bu denli zarar verilmiş olmasının basit bir definecilik faaliyetinden öte bir anlam taşıdığının ve oldukça düşündürücü olduğunun altını çizdi.

?Doğubayazıt Kaya Mezarı

İstanbul Üniversitesi Van Bölgesi Tarih Arkeoloji Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Erkan Konyar parçalanan bu kaya mezarı hakkında tarihsel bilgiler de verdi.

Konyar mezar hakkında: "Doğubayazıt Kaya Mezarı, Ağrı İlinin Doğubayazıt ilçesinin yaklaşık 5 km. doğusunda, İshakpaşa Sarayı´nın kuzeyinde, Eski Bayazıt Kalesi´nin güneydoğusundaki kayalık alana açılmış cephesi kabartmalı, iki kat halinde planlanmış bir kaya mezarıdır. Zeminden yaklaşık 10 metre yüksekliğe açılmış dörtgen biçimli bir kapıdan yine dörtgen planlı mezar odasına ulaşılır.  Mezar odasının iki duvarında birer niş yer alır. Bu türden nişler Urartu mezarlarının karakteristik özelliğidir. Mezar odasının kuzey kısa duvarının tabanına açılmış bir açıklıktan alttaki mezar odasına ulaşılır. Bu bölüm ise iki bölüm halinde düzenlenmiştir. Üstteki mezar odasının hemen altına yerleştirilmiş dairesel planlı bir bölüm ve bu alanın kuzeyinde, yine bir kapı açıklığıyla ulaşılan ve düzgün olmayan U biçimli bir diğer kısım, alt kat planını oluşturur. Doğubayazıt Kaya Mezarı´nın özgün kılan yaklaşık 3x3 m ölçülerinde bir alana yayılan cephe kabartmasıdır.  Mezar girişinin sağında, ellerini dua eder pozisyonda  yukarı kaldırmış, ayaklarına kadar inen bir giysi ile resmedilmiş figürün hemen önünde boynuzlu bir dağ keçisi tasviri bulunur. Kapının sağında ise daha özenle işlenmiş bir kral veya bey figürü bulunur. Sol elinde ayak hizasına kadar inen bir asa taşıyan figür sağ eliyle ise birini selamlamaktadır. Başında üst üste binmiş üç bölümlü ucu sivri bir miğfer taşır. Bu türden miğferlerin tunçtan yapılmış örnekleri Urartu merkezlerinde bulunmuştur. Saçlar omuza kadar inmektedir. Badem gözlü ve sakalsızdır. Ayak bileklerindeki silmeler giydiği ayakkabının sandalet tarzı olduğuna işaret eder" şeklinde bilgiler aktardı.

?Konyar sözlerini, "Urartu coğrafyasındaki kaya mezarlar arasında ünik bir örnek olarak ön plana çıkan bu mezarın ve özellikle kabartmanın daha fazla tahribata uğramaması için biran önce önlem alınması gerekir." şeklinde tamamladı.

?Fotoğraflar: Doç. Dr. Erkan KONYAR

Umut Furkan ÇITAK